NITO lamang Oktubre 28, 2024, humarap si dating Pangulong Rodrigo Duterte sa Senate Blue Ribbon Committee upang ipagtanggol ang kanyang kontrobersyal na kampanya laban sa iligal na droga.
Ang pagdinig ay naglalayong imbestigahan ang mga alegasyon ng extrajudicial killings at iba pang paglabag sa karapatang pantao na naganap sa ilalim ng kanyang administrasyon, na nagresulta sa pagkamatay ng maraming tao.
Pagdinig sa Senado
Dumating si Duterte sa Senado nang alas-diyes ng umaga, kung saan sinalubong siya ng mga senador at mga staff.
Sa kanyang pahayag, sinabi niya, “I did what I had to do because kailangan kong gawin. Why? To protect the people and my country.”
Nakasama niya ang mga kaalyado tulad nina Senador Christopher “Bong” Go at Senador Ronald “Bato” Dela Rosa, na parehong nagbigay suporta sa kanyang mga polisiya.
Pagkilos at pagsusuri
Si Duterte, na ngayon ay 79 taong gulang, ay humiling sa mga senador na ituring siya bilang saksi sa halip na bilang isang dating presidente o kaibigan.
Nagpatuloy siya na nagbigay ng mga pahayag tungkol sa kanyang mga aksyon, inangkin ang buong responsibilidad para sa mga nangyari sa kanyang anti-drug operations, at sinabi na hindi siya nagbibigay ng excuses.
“I alone take full legal responsibility sa lahat ng nagawa ng pulis. Ako ang managot at ako ang makulong huwag ‘yung pulis na sumunod sa order ko,” aniya.
Ipinahayag din ni Duterte na ang kanyang administrasyon ay nakatuon sa pag-protekta sa mga inosente at sa mga biktima ng droga.
“The war on illegal drugs is not about killing people; this is about the innocent and the defenseless,” aniya. Ayon sa kanya, ang mga gumagamit ng droga ay mga biktima na nangangailangan ng tulong, hindi mga kriminal.
Paghahamon mula sa senado
Si Sen. Risa Hontiveros ay nagbigay ng matinding kritisismo sa mga pagkamatay na naganap sa ilalim ng kampanya, na nagsabi, “walang karangalan sa mga patayan na dulot ng kampanya.”
Tinukoy niya ang mga inosenteng biktima na nawasak ang buhay dahil sa mga operasyon ng pulis.
Si Senador Koko Pimentel, chairman ng sub-committee, ay nagtanong din tungkol sa lehitimasyon ng mga pagkamatay, na nagbigay-diin sa kawalang-kasiguraduhan sa mga opisyal na datos ukol sa bilang ng mga nasawi.
Pananaw ni Dela Rosa at Go
Si Senador Dela Rosa, na naging chief ng Philippine National Police noong panahon ni Duterte, ay ipinagtanggol ang kampanya at sinabi na ito ay may suporta mula sa publiko. “I have been tagged multiple times as the face of the war on drugs,” aniya. Sa kanyang mga pahayag, sinabi rin ni Dela Rosa na ang mga pagkilos ng pamahalaan ay tama at nararapat.
Si Senador Go, na kaalyado ni Duterte, ay nagbigay ng opening statement na nagpatibay na ang drug war ay mahalaga at tinanggap ng nakararami. Ayon sa kanya, ang kampanya laban sa droga ay naglalayong protektahan ang mga mamamayan.
Responsibilidad sa batas
Ayon kay Hontiveros, “dapat managot muna si dating Pangulong Duterte sa batas ng tao, bago ang parusa ng impiyerno.” Ito ay kaugnay ng mga naunang pahayag ni Duterte na siya ay hindi nag-iingat para sa mga drug users at drug criminals, na nagsabing “daring them to go to hell.”
Dagdag pa niya, ang pagpatay sa mga tao ay hindi solusyon sa problema ng iligal na droga at krimen.
Binigyang diin din ni Hontiveros na ang iligal na droga at kriminalidad ay nananatiling problema, ngunit ang pag-uutos sa pagpatay sa mga indibidwal ay hindi kailanman ang sagot.
“Gawain ng halang ang kaluluwa at matigas ang puso yang extrajudicial killings—mula sa nag-utos, hanggang sa kumalabit ng baril, at sa nagtago ng ebidensya,” aniya.
Hinimok rin ni Hontiveros ang Department of Justice, kasama ang mga imbestigador ng International Criminal Court, na suriin ang mga pag-amin ni Duterte sa pagdinig, na kinabibilangan ng pagkakaroon ng kanyang death squad at ang kanyang mga utos sa mga pulis na “hikayatin” ang mga suspek na lumaban upang sila ay ma-execute.
Humiling din siya ng pagbabago sa “exclusion list” sa Executive Order 2 s. 2016 at ang pagbibigay ng pampubliko sa mga rekord ng pulis kaugnay ng kampanya ni Duterte laban sa droga
Sa karagdagan, nagbabala si Hontiveros kay Duterte na kung gagamit siya ng masamang pananalita sa susunod na pagdinig, maaaring isailalim siya sa contempt.
“Sa aming imbestigasyon sa extrajudicial killings sa kanyang laban sa droga, walang sinuman – kahit former president – ang nasa itaas ng batas,” sabi niya.
Human Rights Groups at ang paghahanap ng katarungan
Maraming grupo ng human rights, tulad ng National Union of Peoples’ Lawyers (NUPL), ang nagbigay ng pahayag na nag-aalala sa integridad ng imbestigasyon. Anila, ang pagdinig ay tila nagiging plataporma para sa mga sangkot sa mga patayan na hindi nagbibigay ng tunay na accountability.
“Ang pagsasagawa ng imbestigasyon ay tila naging plataporma para sa mga sangkot at inakusahan,” sabi ng NUPL.
Ang mga tao ay umaasa na ang mga imbestigasyon na ito ay magbubukas ng daan patungo sa katarungan para sa mga biktima ng war on drugs. Ayon sa mga karapatang pantao na grupo, ang tunay na bilang ng mga nasawi ay malayo sa mga opisyal na datos.
Ni hindi siya bayani ng Diyos
Nagbigay babala ang isang senior na miyembro ng Kapulungan sa publiko laban sa pag-aakapit kay Duterte, dahil hindi siya bayani o Diyos na basta-basta makagagawa ng mga krimen tulad ng pag-utos sa mga pulis na patayin ang mga suspek sa droga.
“Hindi siya bayani. Hindi siya Diyos. Hindi siya ang batas. Hindi siya nakatataas sa batas” ayon kay Rep. Rolando Valeriano ng ikalawang distrito ng Maynila.
Binanggit niya na ang dating pangulo ay walang kapangyarihang magpawalang-sala sa mga pulis na sumuway o sa mga hired guns na gumawa ng extrajudicial killings sa kanyang kampanya laban sa droga.
“Hindi siya ang may karapatang magtakda kung sino ang criminally, civilly, at administratively liable para sa mga krimen na ginawa sa kanyang brutal na digmaan laban sa droga. Ang kanyang pagtanggap ng legal na responsibilidad para sa kriminal at hindi makatawid na digmaan laban sa droga ay hindi nagpapawalang-sala sa iba,” dagdag niya.
Aksyon ng international criminal court
Ang International Criminal Court (ICC) ay patuloy na nag-iimbestiga sa mga alegasyon ng mga krimen laban sa sangkatauhan na may kaugnayan sa war on drugs. Ayon kay Kristina Conti, Assistant to Counsel ng ICC, ang mga pahayag ni Duterte sa Senado ay maaaring maging mahalagang ebidensya sa kanilang imbestigasyon.
“Ang tanong sa stage ng ICC investigation ay sino ang pinaka-responsable,” aniya, na nagbigay-diin na ang mga pahayag ni Duterte ay maaaring gamitin laban sa kanya sa hinaharap.
Pagsusuri ng mga pahayag ni Duterte
Ayon sa testimonya ni Duterte, inako ang “full, moral, and legal responsibility” para sa kanyang kampanya, na nagdulot ng pagkamatay ng mahigit 6,200 drug suspects, batay sa mga pagtataya ng gobyerno. Ngunit, ang mga grupo ng karapatang pantao ay nag-aatas na ang bilang ay maaaring umabot sa 30,000.
